สถาบันพัฒนาการเด็กภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข เป็นสถาบันเฉพาะทางจิตเวชเด็กและวัยรุ่น กรมสุขภาพจิต ก่อตั้งขึ้นโดยดำริของนายแพทย์ปราชญ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งอธิบดี กรมสุขภาพจิต มีนโยบายที่จะขยายการให้บริการด้านการส่งเสริมพัฒนาการเด็กให้ครอบคลุมทั่วประเทศ ทั้งด้านการส่งเสริม ป้องกัน รักษาฟื้นฟู และบูรณาการงานของทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับเด็กและเยาวชน รวมทั้งสร้างองค์ความรู้ใหม่ แต่เนื่องจากในปี 2547 กรมสุขภาพจิตไม่ได้ขอตั้งงบไว้ในส่วนนี้ จึงได้ทาบทาม ดร.ประภา ภักดิ์โพธิ์ ผู้ดำเนินการโรงเรียนเทคโนโลยีภาคตะวันออกเฉียงเหนือและมหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นผู้ที่มีเมตตาและเข้าใจถึงปัญหาพัฒนาการของเด็กดังกล่าว ซึ่ง ดร.ประภา ภักดิ์โพธิ์ ได้มีจิตศรัทธาและบริจาคทุนในการก่อสร้างอาคารสถานพยาบาลผู้ป่วยนอก เป็นอาคาร 3 ชั้น โดยได้แสดงเจตจำนงน้อมเกล้าถวายแด่สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาชราชนครินทร์ ในวโรกาสที่พระองค์ท่านมีพระชนมายุ 84 พรรษา เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 2546 เพื่อทรงประทานให้ใช้เป็นหน่วยงานสำหรับให้บริการแก่ประชาชนสืบไป โดยสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาชราชนครินทร์ ได้เสด็จพระราชดำเนินวางศิลาฤกษ์เมื่อวันที่ 15 มกราคม 2547 การก่อสร้างแล้วเสร็จเมื่อเดือนตุลาคม 2551 รวมงบประมาณทั้งสิ้น 41,500,000 บาท (สี่สิบเอ็ดล้านห้าแสนบาทถ้วน) รวมเวลาก่อสร้าง 4 ปี 9 เดือน
ปัจจุบันสถาบันพัฒนาการเด็กภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้เปลี่ยนชื่อจากเดิมเป็น
“สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นภาคตะวันออกเฉียงเหนือ” ตั้งแต่วันที่ 16 กันยายน 2558 เป็นต้นมา และเปิดให้บริการแบบผู้ป่วยนอกอายุต่ำกว่า 18 ปี ในเขตสุขภาพที่ 7 ครอบคลุมจังหวัดขอนแก่น ร้อยเอ็ด กาฬสินธุ์ และมหาสารคาม โดยให้บริการเฉลี่ย 5,000 ราย/ปี และเปิดให้บริการแบบผู้ป่วยใน ตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม 2558 จำนวนทั้งหมด 12 เตียง
